Podstawowe funkcje tynku to:
– Nadanie budowli i jej widocznym elementom estetycznego wyglądu poprzez odpowiednie wyrównanie powierzchni, nadanie faktury i kolorystyki
– Zabezpieczenie elementów budowli przed wpływami atmosferycznymi
– Wygładzenie powierzchni pod powłoki malarskie, tapety, okładziny ceramiczne itp.
– Stworzenie we wnętrzach korzystnego dla mieszkańców mikroklimatu
Za tradycyjne uważa się tynki ze spoiwami i lepiszczami mineralnymi, wykonywane tradycyjnymi sposobami. Dzielimy je na:
– Zwykłe – wykonywane na bazie spoiw mineralnych, bez dodatków dekoracyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych itp. Mogą być wykonane jako jedno- lub wielowarstwowe
– Ozdobne – tynki zwykłe z wierzchnią warstwą tynku barwioną Pigmentami
– Zdobione – tynki zwykłe ze zdobieniami wykonanymi w ostatniej zewnętrznej warstwie tynku _ Szlachetne, wykonywane podobnie jak tynki zdobione, lecz z zapraw szlachetnych. Mogą być zestawione z białego cementu, pigmentów oraz kruszyw szlachetnych, np. marmurowych
– Szlachetne specjalne – z wierzchnimi warstwami tynku wykonywanymi technikami specjalnymi (sztablatury, stiuki)
W zależności od liczby warstw zaprawy nanoszonych kolejno na podłoże, które różnią się właściwościami i funkcją, rozróżniamy:
– Tynki jednowarstwowe, uzyskiwane przez naniesienie narzutu bezpośrednio na podłoże
– Tynki dwuwarstwowe, które składają się z obrzutki i narzutu
– Tynki trójwarstwowe złożone z obrzutki, narzutu i gładzi
Względy techniczne wymagają, aby tynk był słabszy od podłoża. W przypadku tynków wielowarstwowych należy ponadto przestrzegać zasady, aby marka zaprawy przewidzianej na następną warstwę tynku nie była wyższa od marki zaprawy warstwy poprzedniej (nie dotyczy to gładzi tynków wypalanych). W tynkach zewnętrznych, zwłaszcza w strefach cokołowych, w celu zmniejszenia wpływów zawilgocenia zalecane jest także stosowanie takiego układ warstw tynku, w którym warstwa z drobnymi porami ułożona jest na warstwie z porami większymi. Umożliwia to względnie szybkie odprowadzenie na zewnątrz wilgoci wnikającej do wyprawy tynkarskiej, ze względu na fakt przemieszczania się wody z kapilar większych do mniejszych. Jeśli chodzi o optymalne uziarnienie piasku w poszczególnych warstwach tynku, to polska literatura techniczna zaleca:
– pierwsza warstwa (obrzutka): 2 do 1 mm
– druga warstwa (narzut): 1 do 0,5 mm
– trzecia warstwa (gładź): poniżej 0,5 mm
Podobnie jak zaprawy murarskie, zaprawy tynkarskie także dzielą się na marki i w zależności od zastosowania tynku, odpowiednie wymagania techniczne wyznaczają żądaną wartość marki tynku.
Receptury zapraw tynkarskich
Obecnie niektóre rodzaje wapna produkowane są według technologii, dzięki której można je dodawać bezpośrednio do suchych składników mieszanki tynkarskiej. Jednak najlepsze urabialności wykazują zaprawy z dodatkiem ciasta wapiennego. Dlatego też zaleca się moczyć wapno hydratyzowane przed rozpoczęciem produkcji masy tynkarskiej.
Sposób postępowania:
1. Pojemnik lub fola powinny być szczelne, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia spoiwa wapiennego
2. Nalać wody do foli (lub innego pojemnika, np. starej wanny). Następnie powoli wsypać wapno hydratyzowane. Zachować proporcję ok. 60 – 70 litrów wody na 100 kg wapna hydratyzowanego
3. Zawartość pojemnika wymieszać gracą lub mniej specjalistycznym sprzętem (np. czystą motyką lub łopatą) do otrzymania jogurtowatej konsystencji.
4. Przykryć szczelnie grubą folią pojemnik i pozostawić na ok. 36 godzin Moczenie wapna oraz inne roboty tynkarskie należy wykonywać w temperaturze wyższej od +5 stopni Celsjusza. Tynki najlepiej wykonywać w temperaturach powietrza od +15 do +20°C. Najodpowiedniejszym czasem do wykonywania tynków zewnętrznych jest niezbyt słoneczna wczesna wiosna lub jesień. Tynki należy chronić przed raptownym wysychaniem, np. poprzez systematyczne skrapianie wodą 1 do 2 tygodni po ich wykonaniu.
Roboty tynkarskie prowadzi się w następującej kolejności:
Najpierw tynkuje się sufity. Potem wykonuje się tynki wewnętrzne ścienne. Na końcu tynki zewnętrzne budynku W przypadku wypraw stanowiących podłoże pod okładziny z płytek ceramicznych zaleca się stosowanie tynków jednowarstwowych o grubośc, co najmniej 1 cm. Mogą to być tynki cementowo- -wapienne.
Powierzchnia tynków nie może być zatarta na gładko ani filcowana. Wyprawy już wygładzone należy przed mocowaniem płytek zmatowić i oczyścić z powstałego pyłu.
Zaleca się, aby wytrzymałość tynku na ściskanie wynosiła co najmniej 2,0 MPa, a w przypadku stosowania płytek ciężkich – co najmniej 2,5 MPa.
Wiek tynków cementowo-wapiennych powinien wynosić co najmniej 4 tygodnie. Jeśli tynk ma stanowić podłoże pod tapety, to stopień równości i gładkości jego powierzchni powinien odpowiadać wymaganiom określonym dla tynków IV kategorii.
W przypadku stosowania tapet ciężkich, mogących wywoływać naprężenia w tynku, zaleca się, aby wytrzymałość zaprawy tynkarskiej na ściskanie wynosiła co najmniej 2,0 MPa.
Przed przystąpieniem do tynkowania powinny być zakończone wszystkie roboty stanu surowego, roboty instalacyjne podtynkowe, zamurowane przebicia i bruzdy, osadzone ościeżnice drzwiowe (za wyjątkiem tzw. ościeżnic regulowanych) i okienne, klamry, uchwyty itp. Wszystkie elementy zewnętrzne osadzone w ścianach i przechodzące przez wyprawę powinny być skutecznie zabezpieczone przed korozją, aby nie następowało brudzenie tynków rdzawymi zaciekami.
Zaleca się przystąpienie do wykonywania tynków po okresie osiadania i skurczu ścian murowanych lub betonowych, tj. po upływie 2 do 6 miesięcy od zakończenia robót stanu surowego. Długość tego okresu jest zależna od rodzaju użytych materiałów i warunków schnięcia elementów.
Tynki należy wykonywać w temperaturze wyższej niż +5°C (pod warunkiem, że w ciągu doby temperatura nie spadnie poniżej 0°C). Roboty w niższych temperaturach można wykonywać jedynie przy zastosowaniu środków zabezpieczających.
Jednym z podstawowych czynników wpływających na jakość wykonanych tynków jest należyte przygotowanie podłoża, które zapewni jak najlepszą przyczepność zaprawy. Podłoże musi spełniać warunki odpowiedniej czystości, chłonności, wilgotności, równości, odkształcalności i temperatury.
Odporność elewacyjnych mineralnych wypraw tynkarskich na oddziaływania atmosferyczne można podnieść przez wymalowanie egalizujące. Polega ono na jednokrotnym pokryciu wyprawy tynkarskiej specjalną farbą silikonową lub krzemianową. Należy to zrobić możliwie szybko po zakończeniu początkowego okresu wiązania i twardnienia tynku, tzn. od 2 do 7 dni po jego nałożeniu. Wymalowanie to poprawia zdolność do samooczyszczania się powierzchni.
Materiały: Stowarzyszenie Przemysłu Wapiennego
Opracowanie: Redakcja