- Wykopy otwarte dla kanalizacji należy wykonywać według PN-B-10736 i PN-EN 1610. Wykop otwarty należy wykonywać zgodnie z projektem technicznym który powinien zawierać:
– wymaganą szerokość wykopu
– kształt wykopu (ściany pionowe, zukosowane, itp.)
– system szalowania (poziomy, pionowy, prefabrykowany, pełny, ażurowy)
– zabezpieczenie przed ewentualnym ruchem pieszym i kołowym
– rodzaj podłoża (naturalne, wzmocnione np. ławą)
– występowanie uzbrojenia w wykopie i sposób jego obejścia
– poziom wód gruntowych i ewentualny sposób ich usuwania
- Oś przewodu w wykopie powinna być wytyczona i oznakowana. Urobek z wykopu powinien być składowany w minimalnej odległości od wykopu równej 0,6m.
- Jeśli wymagane jest wchodzenie do wykopu projektant powinien określić minimalną przestrzeń montażową pomiędzy brzegiem rury a ścianą wykopu.
- Zgodnie z wytycznymi PN-EN 1610:2002 minimalna szerokość wykopu oszalowanego powinna wynosić dla rurociągów o średnicy zewnętrznej (OD) DN £ 225mm OD+0,40m. W podanej wielkości OD+x, x/2 jest równe minimalnej przestrzeni roboczej między rurą a ścianą wykopu lub jego oszalowaniem. Natomiast szerokość wykopów dla montażu obiektów na sieci jakimi będą studzienki kanalizacyjne winna zapewnić z każdej strony zachowanie ochronnej przestrzeni roboczej pomiędzy zewnętrzną ich krawędzią a obudową wykopu co najmniej 0,5m.
- Minimalna szerokość wykopu w zależności od głębokości wykopu zgodnie z wymogami PN-EN 1610:2002 powinna wynosić co najmniej:
| Głębokość wykopu [m] | Minimalna szerokość wykopu [m] |
| < 1,0 | nie określa się |
| 1,0-1,75 | 0,8 |
| 1,75-4,0 | 0,9 |
- Jednocześnie zgodnie z wytycznymi instrukcji montażowych zalecana szerokość wykopów o ścianach umocnionych dla montażu rurociągów z rur PE o średnicy do d=200mm powinna wynosić 0,80m (minimalna wymagana odległość pomiędzy obudową wykopu a zewnętrzną ścinką rurociągu z każdej jego strony co najmniej 0,3m). Przy wykonywaniu wykopów w gruntach mokrych podaną szerokość należy zwiększyć o 10cm.
- Elementy zabezpieczające ściany wykopu powinny wystawać co najmniej 0,15m ponad poziom przylegającego terenu.
- W zależności od rodzaju gruntu, głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej i sytuacji terenowej wykonujemy wykopy niedeskowane (o ścianach nie umocnionych) i deskowane o ścianach pionowych. Ściany wykopów niedeskowanych nie sa zabezpieczone przez specjalna obudowę. Praktycznym warunkiem możliwości wykonania takiego wykopu jest położenie dna wykopu co najwyżej 0.3 m poniżej zwierciadła wody gruntowej. Ściany wykopu musza być pochylone w zależności od rodzaj gruntu i tak wykopy:
· w piaskach i żwirach nachylenie skarpy wykopu: 1.5 – 2.0,
· w gruncie spoistym półzwartym: 1.0
· w gruncie spoistym twardoplastycznym: 1.5,
· w suchych zwartych iłach i glinach: 0.5 – 1.0.
- Przy wykonywaniu wykopów stosuje sie koparki mechaniczne. Wykorzystanie maszyn na terenach (ulice miast), gdzie znajdują się inne elementy infrastruktury podziemnej musi być przeprowadzane bardzo ostro nie, należy ponadto zwrócić uwagę na konieczność uzyskania odpowiedniego do rodzaju gruntu nachylenia skarp wykopu i dostosowania do parametrów maszyny (np. rozstawu kół).
- Większość wykopów jest wykonywana w postaci umocnionych ścian. Wynika to przede wszystkim z konieczności zajęcia jak najwęższego pasa drogi. Materiał stanowiący obudowę ścian wykopu powinien być wykorzystany wielokrotnie i to w różnych warunkach gruntowych (tj. przy zmiennych naciskach gruntu na umocnienie wykopu). W pewnych warunkach dopuszczalne jest wykonywanie wykopów bez umocnionych ścian i tak wykop w gruntach:
· skalistych litych – do 4.0 m głębokości,
· bardzo spoistych zwartych – do 2.0 m,
· pozostałych – do 1.0 m.
- Najczęściej stosuje sie obudowę ścian wykopu w postaci elementów poziomych, jak przedstawiono to na poniższych rysunkach:
Obudowa wykopu szczelna
Obudowa wykopu luźna z deskowaniem ażurowym
- Obecnie zamiast obudów drewnianych stosuje sie stalowe obudowy płytowe. Umożliwiają one wykonywanie wąskoprzestrzennych wykopów o praktycznie dowolnej głębokości.
- Obudowę wykopów kanalizacyjnych w postaci ścianek szczelnych stosuje się niezmiernie rzadko. W przypadku gruntów nawodnionych ten rodzaj obudowy często powoduje powstawanie stanów kurzawkowych gruntu przy dnie wykopu, ponadto wstrząsy powstające przy wbijaniu elementów ścianki szczelnej mogą powodować uszkodzenia budynku. Równie przeszkoda dla stosowania ścianek szczelnych jest bardzo częsta możliwość uszkodzenia niezidentyfikowanych elementów infrastruktury podziemnej.
- Przy ustalaniu warunków gruntowych należy rozpoznać stan nawodnienia czyli ustalić wysokość położenia zwierciadła wody gruntowej oraz rozpoznać współczynnik wodoprzepuszczalności. Jako miarodajna wysokość położenia zwierciadła wody gruntowej należy zakładać maksymalny, możliwy do wystąpienia w istniejących warunkach, poziom jego położenia. Do ustalenia wartości współczynników wodoprzepuszczalności można posłużyć się danym zawartymi w poniższej tablicy. Orientacyjne wartości współczynnika wodoprzepuszczalności
- Jako metodę odwadniania wykopów stosuje sie:
· pompowanie bezpośrednio z wykopu,
· pompowanie ze studzien depresyjnych głębokich,
· osuszanie gruntu za pomocą filtrów igłowych,
· elektroosmozy.
- Podczas wykonywania robót ziemnych do obowiązków wykonawcy należy zabezpieczenie dojść do wszystkich budynków, przystanków oraz wykonanie bezpiecznych przejść (zaopatrzonych np. w poręcze) na skrzyżowaniach ulic. Przed przystąpieniem do organizacji robót związanych z budowa kanałów należy uwzględnić fakt, że te roboty wymagają niekiedy dużej powierzchni ulicy (wspomniane powyżej przejścia, powierzchnia dla umieszczenia odkładu gruntu). Niekiedy potrzebna szerokość pasa roboczego dla wykonania kanału może wynosić nawet 35 m
- Zasypywanie wykopów jest czynnością nie mniej ważną od prac związanych z jego wykonywaniem. Od prawidłowego jej wykonania zależy stan nawierzchni ulic ale równie bezpieczeństwo wykonanej budowli. Przy zasypywaniu wykopu należy dążyć do możliwie maksymalnego zagęszczenia gruntu (idealnie byłoby osiągniecie stanu pierwotnego). Praktycznie w zależności od rodzaju należy osiągnąć następujące stany zagęszczenia dla gruntów:
· sypkich ( wiry, piaski grubo i średnioziarniste) – 92 %,
· pylastych – 88 %,
· spoistych – 80 %.
- Nie należy nigdy zasypywać wykopu za pomocą gruntów zawierających duże grudy, czyli nie należy zasypywać wykopu gruntami zmarzniętymi.