Słowem wstępu
Stal ma małą rozszerzalność cieplną, jest odporne na wysoką temperaturę. Zaletą tego materiału jest sztywność więc rur nie trzeba dodatkowo mocować do ścian i co ważniejsze są najtańsze wśród używanych do instalacji grzewczych.
Niestety wszystko ma również swoje wady. Tutaj zaliczyć można duży ciężar oraz podatność na korozję, zarastanie kamieniem dlatego rury instalacyjne powinny być układane w otulinie lub malowane.
Co nieco historii…
Pierwszy raz rury stalowe zostały użyte w instalacji gazu świetlnego w Londynie około 1815 roku. Dotąd zastosowanie miały rury z metali miękkich i plastycznych, takich jak ołów. Ciągła potrzeba rozbudowy rurociągów a także powiększania sieci spowodowały wzrost zapotrzebowania na rury ze stali.
W roku 1825 opatentowano w Wielkiej Brytanii produkcję rur zgrzewanych doczołowo a w 1824 produkcje rur zgrzewanych z nakładką, które zapewniały wyższą wytrzymałość na ciśnienie i pozwoliły zwiększyć średnicę zewnętrzną do 305 mm.
Od 1841 roku w Europie mamy do czynienia z pojęciem gwintu Whitwortha (gwint rurowy dla rur zgrzewanych z nakładką). Po niewielkich zmianach dotyczących norm oraz zaleceń ISO, gwint oraz średnice z nim związane funkcjonują do dzisiaj.
W 1862 roku wprowadzono normalizacje wśród asortymentu gwintów i rur w USA. Gwint tam stosowany nosi nazwę gwintu Brigsa.
Do jakich instalacji?
- Dla zimnej i ciepłej wody wykorzystuje się rury stalowe ze szwem, ocynkowane – odporne na korozję, łączone na gwint
- W instalacjach centralnego ogrzewania używane są wyłącznie rury stalowe czarne ze szwem lub bez niego. Łączy się je metodą spawania, co jest dość pracochłonne lub na gwint.
- W nowych instalacjach gazowych i chłodniczych stosuje się rury stalowe czarne bez szwu, spawane. Połączenia gwintowane wykorzystując jedynie do montażu uzbrojenia, kształtek i podłączania przyborów. Sieci gazowe wykonuje się z rur stalowych czarnych bez szwu i łączy poprzez spawanie.
Podział i charakterystyka rur stalowych klasyfikowane są według:
- Przeznaczenia
- Gatunków stali
- Kształtu przekroju poprzecznego
- Wykonania końców rur
- Zakresu badań odbiorczych
- Dokładności wykonania
- Sposobu wytwarzania
- Jakości powierzchni i rodzajów powłok ochronnych
Podział rur według przeznaczenia
- Przewodowe
służą do budowy rurociągów do transportu cieczy, gazów, ich mieszanin, jak również do transportu ciał stałych (np.popioły, osady z oczyszczalni ścieków, owoce itp.)
- Na wymienniki ciepła
przeznaczone są do budowy aparatów i urządzeń związanych z pośrednią wymianą ciepła : wymienniki ciepła, aparatura przemysłu chemicznego, spożywczego itp.
- Wiertnicze
stosowane do wykonywania i wyposażania otworów wiertniczych dla np. poszukiwań geologicznych
- Konstrukcyjne
stosowane na wszelkiego rodzaju stalowe elementy konstrukcyjne
Klasyfikacja według rodzaju wykonania końców rur
- Rury z końcami gwintowanymi
- Gwint rurowy (Whitwotha lub Brigsa)
- Gwint dla rur wiertniczych (Brigsa)
- Rury z końcami gładkimi (największa grupa rur ze względu na połączenia spawane)
- Rury z końcami kielichowymi (coraz rzadziej stosowane, głównie w rurach przewodowych)
- Rury z obrzeżami do kołnierzy luźnych ( wychodzące z użycia ze względu na powszechność spawania)
Klasyfikacja rur według technologii wykonania
- Rury bez szwu to rury walcowane lub ciągnione na gorąco lub na zimnoProdukowane są do średnicy zewnętrznej 508 mm. Rury walcowane lub ciągnione na gorąco mają minimalne średnice zewnętrzne w wysokości 20 mm, mniejszą dokładność wymiarową i gorszą powierzchnię.
Rury walcowane lub ciągnione na zimno mają mniejszy zakres średnic zewnętrznych od 3 do około 200 mm, ale za to mają mniejsze grubości ścianek, niemożliwe do uzyskania w procesach produkcji na gorąco. Cechują się również dużo większymi dokładnościami wymiarowymi i dużo wyższą jakością powierzchni.
- Rury ze szwem zgrzewane elektrycznie lub spawane
Podział rur w zależności od rodzaju ochronnego pokrycia powierzchni
bez pokrycia ochronnego:
- pokryte cienką warstewką tlenków, zgorzeliny (czarne)
- białe obrabiane na zimno, mogą być pokryte smarami ochronnymi
z pokryciem ochronnym:
- Rury z powłokami ochronnymi:
-metalicznymi (cynkowane lub kryte innymi metalami)
-niemetalicznymi (lakierowane, emaliowane, powlekane asfaltem)
-rury z wykładzinami ochronnymi
-ceramicznymi
-z mas plastycznych (guma, PVC) - Rury platerowane ( nawalcowana warstewka metalu o odpowiedniej odporności np. ze stali kwasoodpornej)
źródło:
1) www.instsani.pl
2) www.muratordom.pl