Wymiarowanie instalacji kanalizacyjnej polega na określeniu średnic podejść kanalizacyjnych, pionów i przewodów odpływowych oraz na określeniu spadków przewodów odpływowych.
Podejścia kanalizacyjne
Średnica podejścia nie może być mniejsza od średnicy wylotu z przyboru sanitarnego.
Dla pojedynczych przyborów sanitarnych przyjmuje się następujące średnice podejść:
– dla miski ustępowej: 0,1 m,
– dla zlewozmywaka i wanny: 0,05 m,
– dla umywalki i bidetu: 0,04 m.
Podejścia kanalizacyjne wykonuje się ze spadkiem minimum 2%. Pojedyncze podejścia do umywalek, zlewów i bidetów o średnicy 0,04 m powinny mieć maksymalnie 3 zmiany kierunku trasy do miejsca włączenia do pionu kanalizacyjnego.
W przypadku, gdy warunek ten jest niemożliwy do spełnienia należy średnicę zwiększyć o jeden rozmiar (tzn. do 0,05 m). Długość podejścia nie powinna przekraczać 3 m dla średnic 0,04 m i 0,05 m oraz 5 m dla średnic 0,07 m (przy różnicy wysokości między syfonem a punktem podłączenia do pionu H mniejszej od 1 m), Przy większych długościach podejść L lub wartościach H wynoszących od 1 do 3 m należy zwiększyć średnicę podejścia o jeden wymiar lub wykonać dodatkową wentylację. Podejścia do misek ustępowych o średnicy 0,10 m, nie wentylowane, nie mogą być oddalone od pionu więcej niż 1 m, zaś różnica wysokości H nie może przekraczać 3 m. Podejścia o większej różnicy wysokości H niż 3 m należy wyposażyć w dodatkową wentylację. Długie podejście do przyboru sanitarnego można wentylować przez przewód (obejście) połączony z pionem kanalizacyjnym pod stropem kondygnacji lub przez zainstalowanie specjalnego zaworu napowietrzającego o średnicy 0,05; 0,07 i 0,1 m. Wentylację długiego podejścia kanalizacyjnego pokazano na rysunkach poniżej.
Schematy podejść pojedynczych pod przybory sanitarne wg PN-92/B-01707
Sposób wentylacji długiego podejścia kanalizacyjnego a) obejściem wentylacyjnym, b) zaworem napowietrzającym
Podejścia pod przybory zbiorowe – to podejścia do których podłączono kilka przyborów sanitarnych, np. wannę wraz z umywalką i miska ustępową. Średnice takich podejść należy dobierać według tabeli poniżej.
Dopuszczalne długości podejść zbiorowych
Długość podejścia zbiorowego mierzona po jego trasie nie powinna przekraczać 6 m dla średnicy DN 50 mm oraz 10 m dla DN 110 mm. Różnica wysokości pomiędzy najwyżej położonym syfonem a połączeniem podejścia z pionem nie powinna przekraczać 1,0 m. Jeżeli różnica wysokości jest większa do 3,0 m − należy wówczas zwiększyć średnicę podejścia o jeden wymiar. Przy dłuższych podejściach należy stosować dodatkową wentylację.
Dopuszczalne długości podejść zbiorowych wg PN-92/B-01707
Miska ustępowa powinna mieć osobne podejście. Zaleca się, aby było ono włączone do osobnego trójnika umieszczonego najniżej spośród wszystkich podejść na danej kondygnacji, szczególnie jeżeli miska ustępowa oddalona jest od pionu. Dopuszcza się podłączenie pozostałych przyborów na danej kondygnacji wspólnym podejściem włączonym do trójnika na pionie położonym o 0,7 m poniżej posadzki danej kondygnacji.
Sposób włączenia miski ustępowej do pionu w podejściach indywidualnych
Piony kanalizacyjne
Przewody spustowe są to piony odprowadzające ścieki z podejść na poszczególnych kondygnacjach. Minimalna średnica pionu wynosi DN 75 mm, zaś pionu, do którego podłączona jest miska ustępowa, minimum DN 110 mm. Średnica pionu na całej wysokości jest jednakowa. Dopuszczalne obciążenie pionów z wentylacją główną podano w tablicy poniżej.
W celu zwiększenia przepustowości pionów należy stosować dodatkowy przewód wentylacyjny (pion boczny). Dopuszczalne obciążenia pionów z wentylacją boczną przedstawiono w tablicy poniżej.
Średnica dodatkowego pionu wentylacyjnego powinna być w zasadzie równa średnicy pionu odpływowego. Dopuszcza się zmniejszenie średnicy pionu wentylacyjnego, ale nie więcej niż o jedną średnicę. Wymaga się, aby do pionu o wysokości ponad 10 m (w budynkach 4−kondygnacyjnych i wyższych) nie podłączać przyborów sanitarnych na wysokości ostatnich 2,0 m przed przejściem w przewód odpływowy w piwnicy. Gdy występuje konieczność połączenia przyborów ustawionych na niższych kondygnacjach, wówczas należy odprowadzić ścieki do specjalnych odcinków przewodów pokazanych na rys. 14. Średnica obejścia jest dostosowana do średnic podejść kanalizacyjnych podłączanych przyborów sanitarnych. Nie wolno odprowadzać wód opadowych do pionów kanalizacji sanitarnej, a ścieków sanitarnych do pionów kanalizacji deszczowej.
Przewody spustowe powinny być wyprowadzone jako rury wentylacyjne nad dach powyżej okien i wszelkich otworów znajdujących się w poziomej odległości mniejszej niż 4 m od tych przewodów. Przewody wentylacyjne powinny tworzyć w zasadzie przedłużenie przewodów spustowych o tym samym przekroju. Jedna rura wentylacyjna może obsługiwać kilka pionów. Przekrój takiej rury nie powinien być mniejszy niż 2/3 sumy przekrojów wentylowanych przez nią pionów.
Innym rozwiązaniem wentylacji pionu jest zastosowanie zaworu napowietrzającego, który montuje się na pionie nad najwyżej położonym przyborem sanitarnym. Nie trzeba wówczas wyprowadzać pionu ponad dach. Zawór taki umożliwia zasysanie powietrza do przewodów kanalizacyjnych, zapewniając tym samym ich właściwą pracę. Nie wszystkie piony można kończyć zaworami napowietrzającymi.
Zaleca się, aby ponad dach był wyprowadzony:
− ostatni pion na każdym przewodzie odpływowym (licząc od przykanalika),
− przynajmniej jeden pion kanalizacyjny.
Zawór napowietrzający powinien być wyprowadzony przynajmniej na wysokość 1,0 m nad najwyżej położonym syfonem obsługiwanym przez napowietrzany pion. W budynkach niskich zawór napowietrzający może być wyprowadzony na strych nad najwyższą kondygnacją.
Nie należy jednak montować zaworów napowietrzających jako wentylacji pionów w budynkach powyżej
czterech kondygnacji. Dla pojedynczego przyboru znajdującego się w piwnicy zamiast całego pionu można wykonać tylko zaślepiony jego fragment o średnicy o jeden wymiar większej od wymaganej dla danego przyboru lub zamontować zawór napowietrzający.
Zasady wykonania podejść przy łączeniu wysokich pionów z przewodami odpływowymi:
a) jeżeli na najniższej kondygnacji nie ma przyborów sanitarnych
b) jeżeli na niższej kondygnacji są przybory sanitarne
1 − pion
2 − podejście
3 − przewód odpływowy
Przewody odpływowe
W piwnicy piony kanalizacyjne przechodzą w przewody odpływowe, czyli poziomy. Rozpoczynają one swój bieg od pionów spustowych, a kończą na pierwszej studzience rewizyjnej na zewnątrz budynku.
Drugorzędne przewody odpływowe (od pionów) mogą łączyć się w obrębie budynku w większe przewody odpływowe, spośród których najdłuższy i najbardziej obciążony stanowi główny przewód odpływowy. Odcinek przewodu głównego pomiędzy budynkiem i połączeniem do kanału zewnętrznego nazywa się przykanalikiem.
Przewody odprowadzające ścieki z poszczególnych części nieruchomości powinny być:
− układane w miarę możliwości najkrótszą drogą,
− powinny mieć odpowiedni spadek,
− stanowić sieć dobrze przewietrzaną i przepłukiwaną.
Przewody zbiorcze główne należy wyprowadzić na zewnątrz budynku drogą najkrótszą.
Przewody należy układać w odcinkach prostych, równolegle do najbliższej ściany i w odpowiedniej od niej odległości, ze względu na zachowanie równowagi fundamentu, jak na poniżej.
Sposób prowadzenia przewodów kanalizacyjnych przy ścianie fundamentowej budynku. 2 – kanał ściekowy, 3- wykop
Zmiany kierunku przewodów należy wykonać za pomocą kolanek podwójnych. Promień tak wykonanego łuku nie powinien być mniejszy od 10 średnic rur przewodów głównych i od 5 średnic rur przewodów drugorzędnych. Przewody boczne powinny się łączyć z przewodem głównym pod kątem 45°. Do każdego przewodu bocznego powinna być przewidziana oddzielna odnoga. W przewodach odpływowych nie należy stosować odgałęzień podwójnych, które są dopuszczone w pionach.
Zmiana kierunku kanału przy pomocy dwóch kolan
Sposób wykonania odgałęzień od głównego przewodu odpływowego a) prawidłowe, b) nieprawidłowe 
Minimalne spadki przewodów odpływowych wynoszą:
DN = 110 mm i = 2 %
DN = 125 mm i = 1,7 %
DN = 160 mm i = 1,5 %
Przewodów odpływowych nie należy prowadzić ze zbyt dużymi spadkami, aby nie dopuścić do powstawania nadmiernej prędkości ścieków. Od najdalej i najniżej położonego miejsca przyłączenia przyboru sanitarnego, aż do kanału ulicznego powinien być zachowany ciągły spadek przewodu. Jeżeli ciągły spadek przewodu głównego przekracza i = 2 %, a przewodów drugorzędnych i = 3%, dozwolone jest stosowanie przełomów spadków pod warunkiem, żeby punkt przełomu nie znajdował się pod jezdnią oraz żeby najmniejszy spadek przewodów głównych nie był mniejszy niż 2%, a drugorzędnych 3%. Spadki mniejsze od minimalnych mogą być stosowane tylko w wyjątkowych przypadkach pod warunkiem zapewnienia właściwego przemywania za pomocą specjalnych urządzeń.
W przypadkach niemożliwości uzyskania odpowiednich spadków w prowadzeniu przewodów pod podłogą dopuszczalne jest układanie przewodów w piwnicach nad podłogą (najczęściej wzdłuż ścian) w sposób umożliwiający poruszanie się w podziemiach budynku. Przewody muszą być wtedy podparte za pomocą uchwytów osadzonych w murze lub ułożone pod stropem i zawieszone na uchwytach. Każda rura musi być mocowana co najmniej w dwóch punktach (nie dotyczy to rur krótkich do 0,5 m).
W wypadku odprowadzania ścieków z budynku do niezbyt głęboko ułożonego kanału sieci ogólnospławnej może wystąpić niebezpieczeństwo zalewania piwnic w czasie ulewnych deszczy. W takiej sytuacji zaleca się montowanie na przewodach odpływowych zamknięć burzowych, czyli klap zwrotnych działających samoczynnie. Zamknięcia te należy montować na połączeniach do przyborów sanitarnych znajdujących się w piwnicach, tak aby nie stwarzały przeszkody dla ścieków odprowadzanych z wyżej położonych przyborów. W pomieszczeniach hydrowęzłów (kotłowniach), gdzie pod podłogą znajduje się studzienka retencyjna dla gorącej wody, zawsze należy instalować zamknięcia burzowe na przewodzie odpływowym ze studzienki; zamknięcie to otwiera się po odpowiednim schłodzeniu wody. Przewody należy przeprowadzać przez mury w kierunku prostopadłym do murów i w miarę możliwości na osi znajdujących się wyżej okien lub drzwi.
Przed wyjściem przewodu odpływowego z budynku montuje się czyszczak dla umożliwienia przepychania i czyszczenia przewodów. Czyszczak umieszcza się w studzience zamkniętej włazem żeliwnym. Przewody układane pod podłogami piwnic budynku muszą mieć wbudowane czyszczaki w odległościach nie większych niż co 15 m.